Diyabetik Ayak: Belirtileri, Evreleri ve Tedavi Yöntemleri

Diyabetik ayak, diyabet hastalarında uzun süreli yüksek kan şekeri seviyelerine bağlı olarak ayakta sinir ve damar hasarının gelişmesiyle ortaya çıkan, ciddi ve sık görülen bir komplikasyondur. Diyabetik ayak, enfeksiyon, iyileşmeyen yaralar ve hatta uzuv kaybına kadar giden sonuçlarıyla, hastaların yaşam kalitesini büyük ölçüde etkiler. Özellikle İstanbul gibi büyük şehirlerde diyabetik ayak tedavisine erişim, doğru hekim seçimi ve bilinçli bakım büyük önem taşır.

Diyabetik ayak yaralarının nedenleri ve çeşitleriyle ilgili detaylı bilgi için Diyabetik Ayak Yaraları: Çeşitleri, Nedenleri ve Belirtileri başlıklı yazımıza göz atabilirsiniz.

Diyabetik Ayak Nedir?

Diyabet hastalarında, yıllar içinde sürekli yüksek seyreden kan şekeri; sinirlerin (nöropati) ve damarların (iskemi) hasar görmesine yol açar. Bu hasar sonucunda ayakta hissizlik, dolaşım bozuklukları ve iyileşmeyen yaralar gelişebilir. Sinir hasarı, ayağın küçük travmalara karşı duyarsız kalmasına, damar hasarı ise dokuların yeterince beslenememesine neden olur. Sonuç olarak, küçük bir kesik bile hızla enfekte olabilir ve derin yaralara dönüşebilir.

Diyabetik Ayak Kimlerde Görülür?

• Uzun süreli diyabet hastalarında
• Kan şekeri kontrolü kötü olanlarda
• Sinir harabiyeti veya dolaşım bozukluğu bulunanlarda
• Sigara kullananlarda
• Ayak hijyenine dikkat etmeyenlerde
• Uygun olmayan ayakkabı giyenlerde

Diyabetik Ayak Belirtileri Nelerdir?

Diyabetik ayak erken dönemde çoğu zaman belirti vermez; bu nedenle düzenli ayak muayenesi çok önemlidir. Dikkat edilmesi gereken başlıca belirtiler şunlardır:

• Ayakta karıncalanma, yanma veya uyuşma hissi
• Deride kuruluk, çatlama veya renk değişikliği
• Ayaklarda yara, ülser veya su toplaması
• Kesik, çizik ya da tırnak batması sonrası iyileşmeyen yaralar
• Ayakta şekil bozuklukları veya deformasyonlar
• Kötü kokulu veya akıntılı yaralar
• Ayakta kızarıklık, şişlik ve sıcaklık artışı
• Ayakta ağrı veya hassasiyet

Bu belirtilerden biri bile mevcutsa, vakit kaybetmeden bir diyabetik ayak uzmanı ile görüşmek gereklidir.

Diyabetik Ayak Evreleri

Diyabetik ayak yaraları, çeşitli evrelerde incelenir. Tedavi sürecinin başarılı olabilmesi için yaranın hangi evrede olduğunun tespit edilmesi şarttır. Yaygın kullanılan Wagner Sınıflandırması şu şekildedir:

Wagner Sınıflandırması

1. Evre 0: Yara yok, riskli ayak (ör. şekil bozukluğu, nasır)
2. Evre 1: Yüzeysel yara, derin dokuya inmemiş
3. Evre 2: Yara derin, tendon, kemik veya ekleme ulaşmış
4. Evre 3: Derin yara ile birlikte apse veya kemik iltihabı var
5. Evre 4: Ayağın bir bölümünde kangren
6. Evre 5: Tüm ayakta yaygın kangren

Yaranın evresi, uygulanacak tedavi protokolünü ve iyileşme şansını doğrudan etkiler.

Diyabetik Ayak Tedavi Yöntemleri

Diyabetik ayak tedavisinde amaç, yaranın iyileşmesi ve enfeksiyonun kontrol altına alınmasıdır. Tedavi, çok disiplinli bir yaklaşımla yürütülmelidir:

1. Kan Şekerinin Kontrolü

Tedavinin temel basamağı, kan şekeri seviyesinin ideal aralıkta tutulmasıdır. Yüksek kan şekeri, hem yaranın iyileşmesini engeller hem de enfeksiyon riskini artırır.

2. Yara Bakımı ve Pansuman

Profesyonel yara bakımı ve doğru pansuman, enfeksiyonun önlenmesinde hayati rol oynar. Uygun pansuman ürünleri ile yaranın nemli tutulması, enfekte dokuların temizlenmesi ve doku yenilenmesinin desteklenmesi gerekir.

3. Enfeksiyonun Tedavisi

Enfeksiyon varsa, uygun antibiyotik tedavisi başlanır. Gerekirse kültür alınarak tedavi yönlendirilir.

4. Debridman (Ölü Doku Temizliği)

Yarada nekrotik (ölü) dokular varsa, bunların uzman hekim tarafından temizlenmesi (debridman) gerekir.

5. Dolaşımın Düzeltilmesi

Damar tıkanıklığı olan hastalarda, damar açıcı girişimler gerekebilir. Gerekirse anjiyografi ve cerrahi uygulamalar yapılabilir.

6. Basıdan Koruma

Yaralı bölgeye bası uygulanmaması için özel ortezler veya yatak istirahati önerilir. Ortopedik ayakkabı veya tabanlık kullanımı önerilir.

7. Cerrahi Müdahale

İleri vakalarda (kangren gibi), cerrahi girişimler, hatta nadiren ampute (uzuv kaybı) gerekebilir.

İstanbul’da Diyabetik Ayak Tedavisi ve Uzman Desteği

İstanbul, diyabetik ayak tedavisinde gelişmiş sağlık merkezleri ve uzman hekim kadrosuyla öne çıkar. Prof. Dr. Aytaç Çetinkaya ve ekibi, hastalarına bilimsel temelli ve güncel tedavi yöntemleriyle hizmet sunar. Hastanın ihtiyacına uygun yara pansumanı, enfeksiyon tedavisi, eğitim ve modern teknolojik uygulamalar bir arada yürütülmektedir.

Diyabetik Ayak Yaralarından Korunma İpuçları

Diyabetik ayak oluşumunu önlemek için şu önerilere mutlaka uyulmalıdır:

• Günlük ayak muayenesi yapın, küçük bir yara veya renk değişikliğini bile önemseyin.
• Ayağınızı düzenli olarak ılık suyla yıkayın ve iyice kurulayın.
• Pamuklu çorap ve dikişsiz, rahat ayakkabı tercih edin.
• Ayaklarınızı aşırı soğuk ve sıcaktan koruyun.
• Tırnaklarınızı düz kesin, batık oluşumunu önleyin.
• Kan şekeri kontrolünü düzenli sağlayın.
• Sigara ve alkol kullanmayın.
• Düzenli doktor kontrolüne gidin.

Diyabetik ayak yaralarının tedavi yöntemleri ve bakım önerileri için Diyabetik Ayak Yaraları Tedavisi: Önleme, Bakım ve Fizik Tedavi Rehberi 2025 başlıklı rehberimizi okuyabilirsiniz.

Diyabetik ayak tedavisinde oksijen tedavileri ve modern yöntemler hakkında detaylı bilgi için Diyabetik Ayak Tedavisinde Oksijen Tedavileri: HBOT ve Topikal Oksijen yazımıza göz atabilirsiniz.

Diyabetik ayak, erken dönemde tespit edilip uygun şekilde tedavi edilirse, ciddi komplikasyonlar ve uzuv kaybı riski önemli ölçüde azalır. Belirtiler fark edildiğinde vakit kaybetmeden bir diyabetik ayak uzmanı ile iletişime geçmek gerekir. İstanbul’da bu konuda profesyonel destek almak için Prof. Dr. Aytaç Çetinkaya ve ekibiyle görüşebilirsiniz.